ISTORIJA RIMA I
Uspon i pad republike
Jun V. Ideng

Opis Proizvoda

„Rim je osnovao jedan kopilan, neobuzdan rmpalija koji je ubio brata blizanca u svađi i koji
je, na čelu družine mladih pastira i pljačkaša, stvorio utočište za lutalice sumnjive
naravi i porekla. Do žena su dolazili redovnim otmicama i silovanjima, ugled i širi uticaj
sticali su na bojnom polju.
Tako su govorili sami Rimljani. Oni su, dakle, i sami smatrali da potiču od ubica,
silovatelja, razbojnika i skitnica. Da li je stvarno bilo tako? I šta nam takve legende o
poreklu govore o jednom narodu i o njegovoj predstavi o sebi?
Većina savremenih istorija Rima samo ukratko pomene taj prvi deo književne tradicije o
osnivanju i ranom životu grada, pošto se uveliko ustanovilo da je to samo mit, a ne istorija.
[…] Priča da je jedan grad nastao tako što su se poljoprivrednici okupili na istom mestu i
postepeno razvili zajedničku infrastrukturu, vojsku, tržnice i društvena ili kultna
stecišta ne zvuči baš maštovito, iako u većini slučajeva predstavlja sasvim tačan prikaz.
[…]
Kao grad na reci nasred Apeninskog poluostrva, Rim ima povoljan strateški položaj, koji je
sasvim očigledno igrao važnu ulogu u njegovoj kasnijoj vladavini Italijom i celim
Sredozemljem. Mesto je obilovalo pijaćom vodu, imalo je lak pristup moru, ali je bilo
dovoljno zaklonjeno od pomorskih pljačkaša. Tibar je bio plovan za manje brodove, a prirodno
pristanište se nalazilo iza okuke reke oko Marsovog polja (Campus Martius). Svaki brežuljak
mogao se utvrditi zidinama. […] Važno je pak to da se Rim nalazio na čvorištu trgovine i
puteva u više smerova. Tu je bio prirodan gaz preko Tibra na putu iz Etrurije na jug, prema
Kampaniji, a „Put soli“ (Via Salaria) vodio je od ušća reke gde se vadila dragocena so,
uzvodno ka planinama, dok se u suprotnom smeru transportovala stoka. A i u odnosu na ostatak
Sredozemlja, grad se smestio u samo središte sveta. Rim je bio raskršće puteva koje je
preraslo u trgovački centar, a kao i u svaki drugi centar trgovine, tu se sticao svet izbliza i
izdaleka. To pruža smisao legendi da su Rim osnovali čobani i razne lutajuće skupine
raznovrsnog etničkog porekla, a donekle i objašnjava relativnu otvorenost na kojoj se
zasnivalo rimsko društvo.“ Jun Ideng

Prvi tom Istorije Rima, norveški istoričar Jun Ideng započinje opisima mitova o
osnivanju grada, upoznaje nas sa dobom najranijih kraljeva, padom monarhije i pokazuje
nam kako je mali grad-država na obalama Tibra vojnom silom i političkim umećem
postao u doba republike središte svetske imperije, kako se njegovo društvo na tom
putu menjalo i šta je omogućilo tu silovitu ekspanziju, i kako je naposletku rimska
republika završila u sukobima, nasilju, građanskim ratovima i uvođenju carstva.
Na tom putu rastućoj imperiji prete razni moćni i inteligentni neprijatelji, vojske
predvođene ljudima kao što su Hanibal, Spartak, Mitridat i Vercingetoriks, koje će
ipak naposletku savladati sposobne rimske vojskovođe sa dobro organizovanim
jedinicama. Najveća pretnja po republiku zapravo će doći iznutra, u liku
ambicioznih pojedinaca poput Sule i Julija Cezara.
Izdanje sadrži tri tematska indeksa, 19 karti i više desetina fotografija.
Jun Vikene Ideng (Jon Wikene Iddeng), rođen 1966, redovni je profesor antičke
istorije na Univerzitetu u jugoistočnoj Norveškoj i specijalni savetnik Norveškog
sindikata naučnih radnika. Pored dvotomne Istorije Rima, u doba republike i
carstva, koautor je i urednik novog izdanja Antičkog leksikona (Antikkleksikon, 2011),
kao i niza članaka i knjiga na engleskom i norveškom jeziku iz oblasti istorije
antičkih civilizacija. Urednik je priloga iz istorije Rima za Veliki norveški
leksikon.
SADRŽAJ

PRELUDIJ

1. KO SU BILI RIMLjANI I ODAKLE SU POTEKLI?
Eneja i poreklo Rimljana
Evandar i Herkul
Romul, Rem i osnivanje grada
Antička mitologija i mitovi o osnivanju Rima
Od bronzanog do gvozdenog doba, od palate do grada-države
Rani Rim, među gradovima, narodima i jezicima
Etrurci

2. MITSKO DOBA KRALjEVA
Ab urbe condita – od osnivanja grada
Vladavina Tarkvinijâ
Istorijsko jezgro?
Pad monarhije

3. DOBA RANE REPUBLIKE – RIM I NjEGOVI SUSEDI
Brut i prve godine republike
Rimska imena i era
Etrurski poglavica Lars Porsena i Tarkviniji
Tarkvinijev pad i uvođenje republike – mitologija ili istorija?
Latini, Ekvi i Volsci
Koriolan – gordost i predrasuda
Borba za Lacij u 5. veku
Ratovi protiv Veja i tradicija trijumfa
Gali pljačkaju Rim

4. STALEŠKA BORBA – SUKOB PATRICIJA I PLEBEJACA
Patriciji
Plebejci
Poreklo borbe staleža i prva secesija plebejaca
Zakoni dvanaest tablica i druga secesija plebejaca
Dalji tok staleške borbe
Porodica i brak
Svešteničke službe i nadzor nad religijom
Učestvovanje u političkom odlučivanju
Izmenjeno društvo i nova staleška podela

5. RIM OVLADAVA ITALIJOM (350–264)
Latinski savez i uređenje iz 338.
Ratovi protiv Samnita (343–290)
Vojska menja karakter
Tarent i Pir

6. RIM I KARTAGINA – PUNSKI RATOVI
Kartagina – sedište severnoafričkih Feničana
Prvi punski rat (264–241)
Novi prekomorski posedi i organizovanje provincija
Problemi na severu i na istoku – Gali i Iliri
Drugi punski rat (218–201) – rat protiv Hanibala
Ratna sreća se okreće
Scipion na čelu – rat se premešta u Afriku
Osvajanje zapadnog Sredozemlja i Treći punski rat (149–146)

7. RIM POSTAJE GOSPODAR HELENISTIČKOG ISTOKA
Grčki svet i helenizam
Ratovi protiv Makedonije i kraljevine Seleukida
Rimski imperijalizam i militarizam

8. POLITIKA I NAROD U RIMSKOJ REPUBLICI
Državno uređenje?
Građansko pravo, rod i odnosi
Narod, skupštine i pravo glasa
Magistrati
Rimske službe u republici
Senat
Svešteničke službe
Rimska republika – oligarhija ili demokratija?

9. POSLEDICA OSVAJANjA – VELIKE PROMENE U DRUŠTVU
Procvat književnosti i pisana kultura
Vreme i kalendar
Religija i kult
Kovani novac i monetarna ekonomija
Agrarna kriza i iseljavanje iz sela?

10. POPULARI I POLITIČKI SUKOB – RIM OD 150. DO 100. P. N. E.
Imperijalna politika
Tiberije Grah – nasilje dolazi u grad Rim
Gaj Grah – proširen reformski program
Obračun sa Jugurtom – Marije uzima komandu
Kimbri i Teutonci – invazija vojski sa severa
Marijeva vojna reforma
Nerešeni društveni problemi

11. UNUTRAŠNjI IZAZOVI REPUBLICI – 100–60. P. N. E.
Građansko pravo i Saveznički rat (91–88)
Sula, Marije i borba za Rim
Sulina diktatura i republika
Spartakov ustanak (73–71) – Rimljani i robovlasništvo
Mitridat Pontski – ljuti neprijatelj Rima
Pompej Veliki – veći i od republike?

12. PRVI TRIJUMVIRAT I CEZAROVO OSVAJANjE GALIJE
Katilinina zavera
Čekajući Pompeja
Cezar stupa na pozornicu – prvi trijumvirat
Cezarov pohod u Galiju
Trijumvirat – obnova i propadanje
Vercingetoriksov ustanak i Cezarovo konačno osvajanje Galije

13. GRAĐANSKI RAT (49–46) I CEZAROVA SMRT
Preko Rubikona u građanski rat
Egipat i Cezarova ljubavna veza sa Kleopatrom
Cezar kao diktator
Martovske ide – Cezarovo ubistvo

14. DRUGI TRIJUMVIRAT I KONAČNI PAD REPUBLIKE
Ciceron i poslednji pokušaj da se spase republika
Drugi trijumvirat i obračun sa republikancima
Trijumviri dele državu i odmeravaju snage
Oktavijanov put do samovlašća

15. OSVRT NA RIMSKU REPUBLIKU

Napomene

Izvori i novija istraživanja

Indeks ličnosti
Indeks mesta i naroda
Indeks pojmovaISTORIJA RIMA I
Uspon i pad republike
Jun V. Ideng

S norveškog prevela
Jelena Loma
Broj strana: 350
Izdanje sadrži tri indeksa
19 karata i preko 50 fogografija

KARPOS
2020

SADRŽAJ

PRELUDIJ

1. KO SU BILI RIMLjANI I ODAKLE SU POTEKLI?
Eneja i poreklo Rimljana
Evandar i Herkul
Romul, Rem i osnivanje grada
Antička mitologija i mitovi o osnivanju Rima
Od bronzanog do gvozdenog doba, od palate do grada-države
Rani Rim, među gradovima, narodima i jezicima
Etrurci

2. MITSKO DOBA KRALjEVA
Ab urbe condita – od osnivanja grada
Vladavina Tarkvinijâ
Istorijsko jezgro?
Pad monarhije

3. DOBA RANE REPUBLIKE – RIM I NjEGOVI SUSEDI
Brut i prve godine republike
Rimska imena i era
Etrurski poglavica Lars Porsena i Tarkviniji
Tarkvinijev pad i uvođenje republike – mitologija ili istorija?
Latini, Ekvi i Volsci
Koriolan – gordost i predrasuda
Borba za Lacij u 5. veku
Ratovi protiv Veja i tradicija trijumfa
Gali pljačkaju Rim

4. STALEŠKA BORBA – SUKOB PATRICIJA I PLEBEJACA
Patriciji
Plebejci
Poreklo borbe staleža i prva secesija plebejaca
Zakoni dvanaest tablica i druga secesija plebejaca
Dalji tok staleške borbe
Porodica i brak
Svešteničke službe i nadzor nad religijom
Učestvovanje u političkom odlučivanju
Izmenjeno društvo i nova staleška podela

5. RIM OVLADAVA ITALIJOM (350–264)
Latinski savez i uređenje iz 338.
Ratovi protiv Samnita (343–290)
Vojska menja karakter
Tarent i Pir

6. RIM I KARTAGINA – PUNSKI RATOVI
Kartagina – sedište severnoafričkih Feničana
Prvi punski rat (264–241)
Novi prekomorski posedi i organizovanje provincija
Problemi na severu i na istoku – Gali i Iliri
Drugi punski rat (218–201) – rat protiv Hanibala
Ratna sreća se okreće
Scipion na čelu – rat se premešta u Afriku
Osvajanje zapadnog Sredozemlja i Treći punski rat (149–146)

7. RIM POSTAJE GOSPODAR HELENISTIČKOG ISTOKA
Grčki svet i helenizam
Ratovi protiv Makedonije i kraljevine Seleukida
Rimski imperijalizam i militarizam

8. POLITIKA I NAROD U RIMSKOJ REPUBLICI
Državno uređenje?
Građansko pravo, rod i odnosi
Narod, skupštine i pravo glasa
Magistrati
Rimske službe u republici
Senat
Svešteničke službe
Rimska republika – oligarhija ili demokratija?

9. POSLEDICA OSVAJANjA – VELIKE PROMENE U DRUŠTVU
Procvat književnosti i pisana kultura
Vreme i kalendar
Religija i kult
Kovani novac i monetarna ekonomija
Agrarna kriza i iseljavanje iz sela?

10. POPULARI I POLITIČKI SUKOB – RIM OD 150. DO 100. P. N. E.
Imperijalna politika
Tiberije Grah – nasilje dolazi u grad Rim
Gaj Grah – proširen reformski program
Obračun sa Jugurtom – Marije uzima komandu
Kimbri i Teutonci – invazija vojski sa severa
Marijeva vojna reforma
Nerešeni društveni problemi

11. UNUTRAŠNjI IZAZOVI REPUBLICI – 100–60. P. N. E.
Građansko pravo i Saveznički rat (91–88)
Sula, Marije i borba za Rim
Sulina diktatura i republika
Spartakov ustanak (73–71) – Rimljani i robovlasništvo
Mitridat Pontski – ljuti neprijatelj Rima
Pompej Veliki – veći i od republike?

12. PRVI TRIJUMVIRAT I CEZAROVO OSVAJANjE GALIJE
Katilinina zavera
Čekajući Pompeja
Cezar stupa na pozornicu – prvi trijumvirat
Cezarov pohod u Galiju
Trijumvirat – obnova i propadanje
Vercingetoriksov ustanak i Cezarovo konačno osvajanje Galije

13. GRAĐANSKI RAT (49–46) I CEZAROVA SMRT
Preko Rubikona u građanski rat
Egipat i Cezarova ljubavna veza sa Kleopatrom
Cezar kao diktator
Martovske ide – Cezarovo ubistvo

14. DRUGI TRIJUMVIRAT I KONAČNI PAD REPUBLIKE
Ciceron i poslednji pokušaj da se spase republika
Drugi trijumvirat i obračun sa republikancima
Trijumviri dele državu i odmeravaju snage
Oktavijanov put do samovlašća

15. OSVRT NA RIMSKU REPUBLIKU

Napomene

Izvori i novija istraživanja